TOTIQ atau Training of Trainers Interaksi Quran ialah program latihan al-Quran yang dibangunkan untuk membantu peserta memahami al-Quran secara berstruktur, sistematik dan berbentuk aplikasi kehidupan.

Program ini bukan kelas tafsir tradisional, tetapi satu bentuk latihan berfasa yang menggabungkan lima komponen utama:

BDQ – Berinteraksi Dengan al-Quran
SKDA – Solusi Kehidupan Dalam al-Quran
HTE – Heaven To Earth (projek analisis & aplikasi)
BYL – Build Your Legacy
QCTC – Quran Cover To Cover (tadabbur 114 surah)

Penulisan ini saya susun berdasarkan kajian sumber terbuka, dokumen rasmi TOTIQ, dan pengetahuan sebagai alumni TOTIQ Batch 3 serta kini urusetia TOTIQ bersama Yayasan Ummi Malaysia (YUM).

Sejarah Ringkas TOTIQ

TOTIQ bermula sebagai inisiatif latihan tadabbur oleh Tuan Haji Fazrul Ismail melalui Akademi Sinergi.

Fasa awalnya:

bukan program jangka masa panjang
fokus pada latihan tadabbur asas
kelas kecil dan latihan praktikal
latihan komunikasi ayat al-Quran

Pada tahun 2019, TOTIQ mendapat liputan umum melalui laporan Sinar Harian mengenai program TOTIQ yang dianjurkan di USIM dengan penyertaan hampir 170 peserta.

Antara peserta yang hadir di USIM - gambar dari sinar harian

"Matlamat pelaksanaan TOTIQ ini adalah untuk berkongsi teknik dan modul-modul latihan berteraskan al-Quran dan as-Sunnah.

"Berdasarkan R&D yang telah diuji cuba dan diterima baik yang mana peserta akan didedahkan dengan kemahiran dan pembelajaran secara berstruktur dan sistematik.

"Hasrat daripada latihan yang dikongsikan ini, insya-ALLAH dapat melahirkan lebih ramai daie profesional yang menguasai kemahiran tadabbur dan tazakkur yang diterima di dalam masyarakat mahupun korporat,"

Rujukan boleh dibaca di sini:
🔗 https://www.sinarharian.com.my/article/53654/khas/quranhour/totiq-perkasa-semangat-tadabbur-tazakkur

Sejak 2022, TOTIQ dijalankan sebagai pengajian rasmi di bawah Yayasan Ummi Malaysia (YUM).
Kerjasama ini menjadikan TOTIQ lebih tersusun, lengkap dan mempunyai batch tahunan:

Batch 1 – 2022
Batch 2 – 2023
Batch 3 – 2024
Batch 4 – 2025
Batch 5 – 2026 (sedang dibuka - Baca info lengkap di sini)

Struktur TOTIQ – Apa Yang Sebenarnya Dipelajari

TOTIQ menekankan pembelajaran secara berfasa dan berulang.
Setiap modul ada tujuan tersendiri.

Saya huraikan satu per satu ya;

1. BDQ – Berinteraksi Dengan al-Quran

BDQ ialah modul teras yang menggunakan Kanvas Tadabbur 8 Tahap.

Dalam BDQ, peserta dilatih untuk:

mengenal kata kunci ayat
menganalisis mesej ayat
melihat perkaitan ayat
mengasingkan peringatan dan penawar
merumuskan tindakan (tazakkur)
dan membezakan antara emosi vs mesej sebenar ayat

BDQ menekankan disiplin membaca ayat secara perlahan dan terarah, bukan membaca untuk habis.

2. SKDA – Solusi Kehidupan Dalam al-Quran

SKDA ialah modul analisis masalah kehidupan menggunakan al-Quran sebagai rujukan.

Peserta diajar:

mengenal pasti masalah
mencari ayat yang relevan
mengesahkan bukti ayat
memahami konteks
dan membina solusi berdasarkan struktur ayat

Modul ini menegaskan bahawa al-Quran bukan hanya teks, tetapi panduan kehidupan.

3. HTE – Heaven To Earth

HTE ialah projek penyelidikan TOTIQ.

Tujuannya:

mengkaji isu semasa
memahami perspektif al-Quran
mencari ayat berkaitan
membina dapatan
dan menghasilkan projek aplikasi yang boleh dilaksanakan di dunia sebenar

Peserta HTE biasanya menghasilkan kertas penyelidikan kecil, pembentangan atau modul ringkas yang menunjukkan bagaimana satu ayat dapat diaplikasikan dalam konteks masyarakat.

4. BYL – Build Your Legacy

Ini modul refleksi dan perancangan hidup.

BYL membantu peserta:

menilai kekuatan diri
mengumpulkan dapatan sepanjang TOTIQ
merancang peranan dalam masyarakat
dan menentukan fokus dakwah melalui al-Quran

Modul ini disusun sebagai penutup sebelum graduasi.

5. QCTC – Quran Cover To Cover

QCTC ialah sesi tadabbur 114 surah dari al-Fatihah hingga an-Nas.

Sesi ini berlangsung hampir setiap minggu selama 6 bulan mengikut jadual yang telah ditetapkan:

Julai hingga Disember (untuk Batch 4 sebagai contoh)
590 muka surat dibahagikan kepada beberapa siri
setiap sesi menerangkan struktur ringkas surah, tema utama dan mesej penting

Tujuan QCTC ialah untuk memberi gambaran keseluruhan al-Quran secara menyeluruh, bukan hanya ayat demi ayat.

Sistem Penilaian TOTIQ

TOTIQ tidak menilai kehadiran semata-mata.
Penilaian dibuat berdasarkan tugasan dan kemahiran.

Komponen penilaian termasuk:

Tugasan BDQ (60 kanvas setiap fasa)
Tugasan SKDA (10–30 kanvas mengikut belt)
Projek HTE
Penguasaan perkataan al-Quran (300–900 perkataan)
Pembentangan
Kehadiran kelas sebagai sokongan

Sistem Belt TOTIQ

TOTIQ menggunakan sistem belt untuk menandakan tahap penguasaan.

Yellow Belt

Fokus: tadabbur asas, 300 perkataan, BDQ L1–L2.

Red Belt

Fokus: analisis isu, projek HTE asas, 600 perkataan, BDQ L3–L5.

Black Belt (Rekomen)

Fokus: kefahaman mendalam, HTE advanced, 900 perkataan, BDQ L6–L8.

Belt bukan simbol status, tetapi penanda bahawa peserta telah menguasai tahap tertentu dalam tadabbur dan aplikasi ayat. Apabila sudah mula belajar setiap level dan sudah diberikan contoh penulisan kanvas, mulakan latihan agar setiap tugasan dapat disiapkan lebih awal dan tenang berbanding last minit, hasil kerja last minit ini biasanya kurang penghayatan dan dibimbangi lebih kepada hendak menyiapkan assignment demi belt yang dipilih vs penghayatan sebenar.

Graduasi TOTIQ

Alhamdulillah, selepas 6 bulan bertungkus-lumus dalam pembelajaran dan menghayati Al-Quran, tugasan, pembentangan dan QCTC, kini para peserta akan diraikan dalam Majlis Graduasi TOTIQ.

Graduasi bukan semata-mata menerima sijil, tetapi penanda bahawa peserta telah melalui proses:

tadabbur berstruktur
analisis ayat
aplikasi ayat
latihan penyampaian
dan penyusunan legasi diri (BYL)

Ia menutup pengajian TOTIQ dan membuka ruang peranan baharu dalam komuniti dan keluarga kecil anda sendiri.

Kesimpulan

TOTIQ ialah pengajian 6 bulan yang sangat sistematik dan padat. Ia bukan pengajian biasa, kerana setiap modul dibina dengan tujuan untuk mengubah cara seseorang memahami al-Quran.

Secara ringkas:

BDQ membina asas kefahaman ayat,
SKDA mengajar bagaimana al-Quran menyelesaikan isu,
HTE membuktikan aplikasi ayat secara realiti,
BYL membantu peserta menentukan hala tuju hidup,
dan QCTC memberi gambaran besar keseluruhan al-Quran.

Sebagai alumni TOTIQ Batch 3 dan kini urusetia TOTIQ, saya melihat TOTIQ sebagai satu pengajian yang memerlukan komitmen tinggi tetapi memberi hasil yang jelas dari sudut:

pemahaman ayat,
disiplin membaca,
cara bekerja dengan teks al-Quran,
dan kemampuan mengaplikasikan kandungan wahyu dalam kehidupan.

TOTIQ sesuai untuk mereka yang:

mahukan pembelajaran terstruktur,
mahukan bimbingan metodologi,
serta mahukan hubungan lebih jelas antara ayat al-Quran dan kehidupan harian.

Ia bukan kelas santai. Ia bukan kelas ringkas.
TOTIQ ialah sistem pembelajaran yang memerlukan usaha, tetapi hasilnya praktikal dan boleh diukur.

Namun kaedah pembelajaran ini tidak semestinya wajib anda menjadi pendakwah kepada masyarakat, namun ianya ialah pengajian untuk manusia yang ingin kembali kepada penghayatan sebenar sebagai seorang muslim dan ia bermula dengan ilmu kita kepada Al-Quran.

Kembali kepada Al-Quran bukan bermaksud mengaji semata-mata atau sekadar membaca terjemahan, ianya lebih daripada itu seperti mana ayat Al-Quran ini;

“(Inilah) Kitab yang Kami turunkan kepadamu, penuh keberkatan, supaya mereka mentadabburi ayat-ayatnya dan supaya orang yang berakal mengambil pengajaran.”
— Surah Ṣād 38:29